Oznaczenia na mapach geodezyjnych – jak je czytać?

Geobiz | 04 marca 2025 | Geodezja

Mapa geodezyjna – rozłożenie na czynniki pierwsze

Treść map geodezyjnych stanowią przede wszystkim gromadzone w zasobie Ośrodków Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej bazy danych. Mapa geodezyjna zawiera informacje m. in. z Ewidencji Gruntów i Budynków, Geodezyjnej Ewidencji Sieci Uzbrojenia Terenu czy Bazy Danych Obiektów Topograficznych. W opracowaniach znajdziemy zatem wszystkie kluczowe elementy definiujące dany obszar w kontekście planowanej inwestycji.

 Z czym tak naprawdę mamy do czynienia?

Integralną częścią każdej mapy jest jej opis. W nim zawarte są informacje o rodzaju opracowania, skali, obszarze opracowania, wykorzystanym państwowym układzie współrzędnych i wysokości wykonawcy prac oraz o ewentualnej legendzie i informacjach dodatkowych. Mapa geodezyjna jest dokumentem, zawiera więc podpis uprawnionej osoby i klauzule urzędowe.

Rys. 1 Przykładowy opis opracowania kartograficznego.

 Mapa ewidencyjna – podstawa opracowania – skróty na mapie

Podstawowym elementem opracowań geodezyjnych są dane Ewidencji Gruntów i Budynków. Punkty, linie graniczne, numery działek, budynki, lokale, a także oznaczenie użytków i konturów klasyfikacyjnych stanowią nieodłączną część opracowań kartograficznych w geodezji. W Polsce jednostkami powierzchniowego podziału kraju są jednostka ewidencyjna, obręb ewidencyjny oraz działka ewidencyjna. Jednostkę ewidencyjną stanowi obszar gminy, ta zaś dzieli się na obręby ewidencyjne. Podziału gminy na obręby dokonuje właściwy miejscowo Starosta w uzgodnieniu z Głównym Geodetą Kraju, po zasięgnięciu opinii jednostki statystyki publicznej. Obręb zaś zawiera zbiór działek ewidencyjnych, które z kolei wyodrębniane są w terenie za pomocą granic działki ewidencyjnej. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie ewidencji gruntów i budynków granicą działki jest linia łamana lub odcinek, wspólny dla dwóch sąsiadujących ze sobą działek albo wspólną dla działki ewidencyjnej i granicy państwa. Linia graniczna zatem tworzona jest przez połączenie ze sobą dwóch sąsiednich punktów granicznych. Schodząc coraz niżej – podstawowym elementem ewidencji jest punkt graniczny.

 Na opracowaniu kartograficznym punkt graniczny można przedstawić na dwa sposoby. Wybór sposobu zależy od rodzaju stabilizacji punktu w terenie. 

Rys. 2 Przykład treści mapy ewidencyjnej.

 Zarówno punkty graniczne, jak i łączące je linie graniczne, a także kontury i opis obrębu i jednostki ewidencyjnej przedstawia się na mapie w kolorze czarnym. Część opisową ewidencji gruntów i budynków orientuje się zawsze w kierunku północnym.

Częścią obligatoryjną mapy ewidencyjnej są kontury użytków gruntowych oraz konturów klasyfikacyjnych. Klasyfikacji podlegają jedynie grunty rolne i leśne. Zaliczanie gruntów do poszczególnych użytków gruntowych zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 2021 r. przedstawia poniższa tabela: 

Danymi ewidencyjnymi dotyczącymi budynku są m.in. kontur określający powierzchnię zabudowy, rodzaj budynku według KŚT (Klasyfikacji Środków Trwałych) oraz liczba kondygnacji nadziemnych i podziemnych. Dane te (oprócz konturu budynku) są treścią map w skalach 1:500 oraz 1:1000, dla mniejszych skal budynek reprezentuje jedynie jego kontur.

Rys. 3 Kontur budynku z opisem

 Rodzaje budynków według KŚT przedstawia tabela poniżej:

Co w trawie piszczy? – Sieci uzbrojenia terenu – oznaczenia na mapie

Zgodnie z Ustawą z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne przez sieć uzbrojenia terenu rozumie się wszelkiego rodzaju nadziemne, naziemne i podziemne przewody i urządzenia: wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne, telekomunikacyjne, elektroenergetyczne i inne (…) a także podziemne budowle, które nie są budowlami. Na mapach geodezyjnych opisy przewodów tworzone są według schematu opisanego w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej. Opis tworzy:

- oznaczenie rodzaju sieci

- oznaczenie typu sieci

- oznaczenie źródła danych o położeniu

- oznaczenie średnicy przewodu lub wymiarów pionowego/poprzecznego (w milimetrach)

- oznaczenie stanu przewodu (czynny bądź nieczynny, w przypadku przewodu nieczynnego opis uzupełnia się o oznaczenie „niecz.”)

Rys. 4 Przedstawienie rodzajów sieci napowietrznych i podziemnych w odpowiednich kolorach sieci.

Ukształtowanie i zagospodarowanie terenu – obiekty topograficzne – skróty na mapie

Wszystkie oznaczenia na mapach geodezyjnych są spójne co do treści, wielkości i koloru, reguluje to rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej. Przykładowe skróty na mapie geodezyjnej:

j. – jezdnia

ch. – chodnik

mb. – masa bitumiczna

kb. – kostka brrukowa

pb. – płyty betonowe

bt. – beton

zw. – żwir lub tłuczeń

gr. – grunt naturalny

i. – inny

r – droga dla rowerów

w. – rów/oznaczenie wody stojącej, gdy nazwa własna jest nieokreślona

it. – inny obiekt zagospodarowania terenu

ib. – inna budowlam

zab. – ruina zabytkowa

P – przepompownia

sc – przydomowa oczyszczalnia ścieków

kl – szambo, osadnik

Wszystkie pozostałe elementy podlegające prezentacji graficznej na mapie, w tym budowle, elementy trwale związane z budynkami, ogrodzenia, elementy komunikacyjne, zagospodarowania terenu, sportu i rekreacji, wody oraz obiekty przedstawiające rzeźbę terenu zawarte są w załączniku nr 4 do rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej.